Zapraszamy na wykład 11.04.2024, który w języku francuskim wygłosi prof. Marta Peguera Poch.
Rezerwa we francuskim kodeksie cywilnym: instytucja równoważąca wolność jednostki i interes rodziny
Marta Peguera Poch, Kraków, 11 kwietnia 2024 r.
Od czasu kodeksu cywilnego z 1804 r. rezerwa stanowi fundament francuskiego prawa spadkowego. Jej korzenie sięgają jednak czasów znacznie wcześniejszych niż wprowadzenie kodeksu, a historia pokazuje, że ukształtowała się ona w toku poszukiwania w prawie zwyczajowym równowagi pomiędzy swobodą testowania, a prawami rodziny do określonych kategorii majątku. W średniowieczu, ponowne odkrycie swobody testowania zmieniło nieznające jej reguły zwyczajowe. W odpowiedzi na to wprowadzono ograniczenia możliwości dysponowania majątkiem otrzymanym od rodziny. Istotą rezerwy jest zatem kompromis między wolnością jednych, a prawami drugich.
Równowaga ta została wystawiona na próbę w okresie nowożytnym przez szereg czynników osłabiających rezerwę. W rezultacie, próbując wzmocnić jej skuteczność, prawnicy zaadaptowali rzymską instytucję zachowku, która współistniała z rezerwą w krajach prawa zwyczajowego. Koegzystencja ta doprowadziła jednak do zmian w obu tych instytucjach, czego skutkiem było powstania nowej, hybrydowo łączącej elementy zachowku i rezerwy.
To właśnie ta hybrydowa instytucja, skonstruowana między XVI a XVII w., została usankcjonowana w kodeksie cywilnym z 1804 r. i stała się kamieniem węgielnym prawa spadkowego Kodeksu Napoleona. Jej hybrydowe pochodzenie generowało pytania o charakterze technicznym już w XIX w., ale to na początku XXI w. rezerwa była przedmiotem kilku reform i spotkała się z poważną krytyką w imię wolności jednostki.
.
Zarys wykładu:
I - Swoboda testowania, u źródeł powstania rezerwy w prawie zwyczajowym.
II - Narodziny instytucji hybrydowej, równowaga między swobodą testowania a prawami rodziny.
III - Zachowanie równowagi między rezerwą a wolnością jednostki po wprowadzeniu kodeksu cywilnego z 1804 r.
